Những Biểu Tượng Tâm Linh Trong Kiến Trúc Đình, Đền Và Chùa Việt Nam

Kiến trúc Việt Nam luôn được đánh giá cao về tính nghệ thuật và sự tinh xảo, đặc biệt là những công trình tâm linh như đình, đền và chùa.

Đây không chỉ là những công trình kiến trúc có giá trị lịch sử và văn hóa mà còn chứa đựng những biểu tượng tâm linh vô cùng quan trọng. Những biểu tượng này không chỉ thể hiện niềm tin tôn giáo mà còn là hình ảnh đại diện cho những tư tưởng, quan niệm về vũ trụ, con người và sự sống của người Việt qua từng thời kỳ. Việc hiểu và cảm nhận sâu sắc về các biểu tượng tâm linh này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nền văn hóa, tôn giáo và lịch sử phong phú của Việt Nam.

Tầm Quan Trọng Của Biểu Tượng Tâm Linh Trong Kiến Trúc

Biểu tượng tâm linh trong kiến trúc đình, đền và chùa là một yếu tố không thể thiếu, bởi chúng giúp truyền tải các giá trị văn hóa, tín ngưỡng và tôn giáo của dân tộc. Đình là nơi thờ thần, thờ Thành hoàng làng – những người có công với làng xã, đất nước; đền là nơi thờ cúng các vị thần linh, anh hùng dân tộc; còn chùa là nơi tu tập, thờ Phật và là trung tâm sinh hoạt tôn giáo của cộng đồng.

Các biểu tượng tâm linh không chỉ được sử dụng để trang trí mà còn mang ý nghĩa biểu trưng, truyền tải những thông điệp thiêng liêng. Chẳng hạn, hình tượng rồng trong kiến trúc đình là biểu tượng của sức mạnh, uy quyền và sự bảo hộ, trong khi hoa sen trong kiến trúc chùa thể hiện sự thanh tịnh, giác ngộ trong Phật giáo. Những biểu tượng này không chỉ giúp kết nối con người với thần linh, tổ tiên mà còn góp phần thể hiện tinh thần văn hóa của từng thời kỳ, từng vùng miền.

Ngoài ra, kiến trúc đình, đền và chùa còn được coi là những trung tâm văn hóa, nơi diễn ra nhiều nghi lễ tôn giáo, xã hội quan trọng, vì thế, các biểu tượng tâm linh tại đây còn mang chức năng giáo dục và duy trì các giá trị đạo đức, luân lý của xã hội.

Các Biểu Tượng Tâm Linh Phổ Biến Trong Kiến Trúc Đình, Đền, Chùa

Trong kiến trúc đình, đền và chùa Việt Nam, có rất nhiều biểu tượng tâm linh mang những ý nghĩa sâu sắc. Một số biểu tượng phổ biến bao gồm hoa sen, rồng và chim Lạc, mỗi biểu tượng lại có một câu chuyện và nguồn gốc riêng, phản ánh rõ ràng tư tưởng và niềm tin của người Việt.

Biểu Tượng Hoa Sen Trong Kiến Trúc Đền Chùa

Hoa sen từ lâu đã trở thành biểu tượng quan trọng trong Phật giáo và xuất hiện thường xuyên trong kiến trúc đền chùa. Hoa sen được coi là biểu tượng của sự thanh khiết, sinh trưởng trong bùn lầy nhưng không bị vấy bẩn, tượng trưng cho sự giác ngộ, thanh tịnh và trí tuệ của con người.

Trong kiến trúc đền chùa, hình ảnh hoa sen được thể hiện dưới nhiều dạng khác nhau. Có thể là các chi tiết điêu khắc trên trụ cột, mái chùa, hoặc trên các bức phù điêu hay tượng đài. Đặc biệt, hình ảnh hoa sen thường xuất hiện dưới chân tượng Phật, thể hiện sự tinh khiết và cao quý của Đức Phật. Mỗi cánh hoa sen đều mang một ý nghĩa tâm linh, biểu thị sự giải thoát và giác ngộ của con người, dẫn dắt con người trên con đường tu hành.

Hoa sen không chỉ là biểu tượng của Phật giáo mà còn là biểu trưng cho sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên, biểu hiện cho sự hòa hợp giữa thế giới vật chất và thế giới tinh thần.

Biểu Tượng Rồng Trong Kiến Trúc Đình Việt Nam

Rồng là một trong những biểu tượng nổi bật và được tôn kính nhất trong văn hóa dân gian và tín ngưỡng của người Việt. Trong văn hóa phương Đông nói chung và văn hóa Việt Nam nói riêng, rồng không chỉ là một sinh vật huyền thoại mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về quyền lực, sức mạnh và sự thiêng liêng.

Rồng thường xuất hiện trong kiến trúc đình làng, thể hiện sức mạnh bảo vệ, uy quyền của thần linh và vua chúa. Hình ảnh rồng được khắc họa chi tiết và tinh xảo trên các bức hoành phi, cột đình, mái đình, hay trên các đỉnh trụ cột. Đặc biệt, đầu rồng thường được đặt ở vị trí cao, quay hướng lên trời như thể hiện sự kết nối giữa trời và đất, giữa thế giới vật chất và thế giới tâm linh.

Rồng Việt Nam có nét đặc trưng riêng, khác biệt với rồng Trung Quốc hay Nhật Bản. Rồng Việt thường mang dáng vẻ thanh thoát, linh hoạt, không quá mạnh mẽ và hung dữ, mà thay vào đó là sự uyển chuyển, tượng trưng cho sức mạnh nhưng không mất đi tính hiền hòa.

Biểu Tượng Chim Lạc (Lạc Điểu) Trong Kiến Trúc Đền

Chim Lạc, hay còn gọi là Lạc Điểu, là một trong những biểu tượng cổ xưa nhất trong văn hóa Việt Nam, xuất hiện từ thời kỳ văn hóa Đông Sơn và tiếp tục được duy trì trong các công trình kiến trúc đền thờ. Chim Lạc không chỉ là biểu tượng về sự trường tồn, liên kết giữa tổ tiên và con cháu mà còn mang thông điệp về sự hưng thịnh, phồn vinh và phát triển của dân tộc Việt.

Hình ảnh chim Lạc thường xuất hiện trên các bức phù điêu, trống đồng, và được thể hiện trên các chi tiết kiến trúc của các đền thờ lớn như Đền Hùng. Chim Lạc với dáng bay vút lên trời thể hiện sự mạnh mẽ, khát vọng về sự tự do, cao quý và linh thiêng.

Chim Lạc còn biểu thị cho sự trường tồn của nền văn hóa Đông Sơn, một trong những nền văn minh đầu tiên và tiêu biểu nhất của người Việt cổ, qua đó khẳng định niềm tự hào về nguồn gốc và sự phát triển bền vững của dân tộc.

So Sánh Biểu Tượng Tâm Linh Giữa Đình, Đền, Chùa

Dù đều mang những giá trị tâm linh, các biểu tượng trong kiến trúc đình, đền và chùa có sự khác biệt đáng kể về hình thức thể hiện và ý nghĩa, phụ thuộc vào chức năng và mục đích của từng loại công trình.

Sự Khác Biệt Trong Biểu Tượng Tâm Linh Giai Đoạn Lịch Sử

Biểu tượng tâm linh trong kiến trúc đình, đền và chùa thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử, phản ánh sự biến chuyển của xã hội và tư tưởng tôn giáo qua thời gian. Trong thời kỳ phong kiến, biểu tượng rồng thường được ưu ái sử dụng trong kiến trúc đình, biểu thị cho quyền lực và sự bảo vệ của vua chúa, thần linh. Cũng trong giai đoạn này, hình ảnh rồng còn thể hiện sự uy nghi, quyền lực của nhà nước phong kiến.

Trong khi đó, biểu tượng hoa sen lại xuất hiện chủ yếu trong các ngôi chùa, đặc biệt trong thời kỳ Lý – Trần khi Phật giáo phát triển mạnh mẽ và trở thành quốc giáo. Hoa sen trong thời kỳ này không chỉ thể hiện sự thanh tịnh, mà còn là biểu tượng cho tinh thần Phật giáo giác ngộ và trí tuệ.

Tính Chất Vùng Miền Của Biểu Tượng Tâm Linh

Biểu tượng tâm linh trong kiến trúc đình, đền và chùa còn mang tính chất vùng miền rõ rệt. Ở miền Bắc, đặc biệt là vùng đồng bằng Bắc Bộ, các biểu tượng rồng, phượng và kỳ lân thường được sử dụng nhiều trong kiến trúc đình và đền, thể hiện sự uy quyền, sức mạnh của thần linh và vua chúa. Các biểu tượng này thường mang tính trang nghiêm, thể hiện sự uy nghi, hùng mạnh của triều đình và cộng đồng.

Trong khi đó, ở miền Trung và miền Nam, do ảnh hưởng mạnh mẽ của Phật giáo, biểu tượng hoa sen và các hình tượng liên quan đến Phật giáo xuất hiện nhiều hơn trong kiến trúc chùa. Những ngôi chùa ở miền Trung và miền Nam thường có hình ảnh hoa sen, cánh sen, hoặc búp sen được trang trí khắp các khu vực trong chùa, từ cổng vào, đến sân chùa và khu vực thờ cúng. Biểu tượng hoa sen tại đây không chỉ tượng trưng cho sự giác ngộ, mà còn thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và Phật giáo, thể hiện lòng thành kính của người dân đối với đạo Phật.

Biểu tượng chim Lạc lại chủ yếu xuất hiện trong các công trình đền thờ và di tích lịch sử ở miền Bắc, như Đền Hùng, nơi thờ cúng các vị vua Hùng – tổ tiên của dân tộc Việt Nam. Chim Lạc không chỉ thể hiện niềm tin vào tổ tiên mà còn là biểu tượng của sự phồn vinh, phát triển của dân tộc, đặc biệt trong thời kỳ văn hóa Đông Sơn.

Ý Nghĩa Tâm Linh Của Các Biểu Tượng Trong Kiến Trúc

Biểu tượng tâm linh không chỉ là những hình ảnh trang trí mà còn mang những ý nghĩa sâu sắc về tôn giáo, văn hóa và triết lý sống. Những biểu tượng này phản ánh quan niệm của người Việt về vũ trụ, con người và sự sống, đồng thời truyền tải những thông điệp tâm linh thiêng liêng.

Ý Nghĩa Tâm Linh Của Rồng Đối Với Văn Hóa Người Việt

Trong văn hóa Việt Nam, rồng được xem là loài vật huyền thoại, mang sức mạnh tối thượng và có khả năng điều khiển các yếu tố thiên nhiên như mưa gió, sấm sét. Với vị trí cao quý và thiêng liêng, rồng được coi là biểu tượng của quyền lực, sự phồn vinh và thịnh vượng. Trong kiến trúc đình làng, rồng thường xuất hiện trong các bức hoành phi, cột đình hay mái đình, biểu thị sự bảo vệ của các thế lực siêu nhiên đối với cộng đồng làng xã.

Bên cạnh đó, rồng còn là biểu tượng của sự kết nối giữa trời và đất, giữa thế giới hữu hình và vô hình. Rồng được miêu tả với dáng vẻ uốn lượn, uyển chuyển nhưng không kém phần oai phong, thể hiện sức mạnh tiềm ẩn và sự cân bằng của vũ trụ. Người Việt tin rằng rồng không chỉ mang lại sự thịnh vượng mà còn bảo vệ con người khỏi những tai ương, giúp duy trì hòa bình và sự ổn định trong xã hội.

Trong lịch sử, hình ảnh rồng còn biểu thị cho quyền lực của hoàng đế, thể hiện sự uy quyền và sự chính danh của nhà vua trong việc cai trị đất nước. Vì thế, rồng không chỉ là một biểu tượng tâm linh mà còn mang ý nghĩa chính trị quan trọng trong văn hóa Việt Nam.

Ý Nghĩa Của Hoa Sen Trong Tín Ngưỡng Phật Giáo Việt Nam

Hoa sen là biểu tượng quan trọng trong tín ngưỡng Phật giáo, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á. Hoa sen tượng trưng cho sự thanh tịnh, giác ngộ và trí tuệ, bởi nó sinh trưởng từ bùn lầy nhưng vẫn giữ được sự trong sạch và tinh khiết. Điều này thể hiện sự vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống để đạt tới sự hoàn thiện và giác ngộ.

Trong các ngôi chùa, hoa sen thường được trang trí ở những vị trí quan trọng, từ cửa vào, đến bàn thờ và tượng Phật. Hình ảnh Phật ngồi trên đài sen thể hiện sự thanh cao, thoát tục, và nhắc nhở con người về con đường tu tập, rũ bỏ những ràng buộc vật chất để đạt đến trạng thái tâm linh cao nhất.

Hoa sen không chỉ là biểu tượng của sự thuần khiết mà còn thể hiện triết lý sống của Phật giáo: sống trong đời nhưng không bị đời ràng buộc, giữ được tâm hồn trong sáng giữa những cám dỗ, khổ đau của cuộc sống. Điều này đã trở thành triết lý sống của nhiều người dân Việt Nam, đặc biệt là những người theo đạo Phật, và thể hiện rõ ràng trong cách họ xây dựng, trang trí và sử dụng các biểu tượng trong kiến trúc chùa chiền.

Ảnh Hưởng Của Các Tín Ngưỡng Khác Đến Biểu Tượng Tâm Linh Trong Kiến Trúc

Trong suốt chiều dài lịch sử, kiến trúc đình, đền và chùa Việt Nam không chỉ chịu ảnh hưởng của Phật giáo mà còn có sự giao thoa với nhiều tín ngưỡng và tôn giáo khác, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong hệ thống biểu tượng tâm linh.

Ảnh Hưởng Của Đạo Phật Đến Biểu Tượng Trong Chùa Việt

Phật giáo đã du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, và dần dần trở thành một trong những tôn giáo quan trọng nhất trong văn hóa và đời sống tâm linh của người dân. Ảnh hưởng của Phật giáo đến kiến trúc chùa chiền ở Việt Nam là không thể phủ nhận, và điều này được thể hiện rõ ràng qua các biểu tượng như hoa sen, bồ tát, và các cảnh giới trong Phật giáo.

Biểu tượng hoa sen, như đã phân tích ở trên, là một trong những hình ảnh phổ biến nhất trong kiến trúc chùa chiền. Ngoài ra, hình ảnh Phật tổ, các vị bồ tát, các cảnh giới tu hành trong Phật giáo cũng thường xuất hiện trong các bức tranh, tượng, phù điêu trang trí trên tường, trụ cột, và mái chùa. Những biểu tượng này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn mang ý nghĩa giáo dục, truyền tải những triết lý và tư tưởng Phật giáo đến với cộng đồng.

Sự Giao Thoa Giữa Đạo Mẫu Và Các Biểu Tượng Trong Đình Việt Nam

Bên cạnh Phật giáo, đạo Mẫu cũng là một tín ngưỡng quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt, đặc biệt là ở khu vực phía Bắc. Đạo Mẫu tôn thờ các vị nữ thần, thường là những vị thần bảo trợ cho các lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống, như Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, và Mẫu Thoải. Tín ngưỡng này đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến kiến trúc đình làng, nơi thờ cúng các vị thần linh và tổ tiên.

Các biểu tượng trong đạo Mẫu, như hình ảnh nữ thần, các linh vật bảo hộ, thường được thể hiện trong các bức phù điêu, tranh thờ trong đình. Sự giao thoa giữa đạo Mẫu và các tín ngưỡng khác đã tạo nên sự phong phú, đa dạng trong hệ thống biểu tượng tâm linh của đình làng Việt Nam, phản ánh sự linh hoạt và khả năng thích nghi của văn hóa Việt trước sự biến đổi của thời gian và xã hội.

Các Công Trình Kiến Trúc Đình, Đền, Chùa Tiêu Biểu Có Biểu Tượng Tâm Linh

Nhiều công trình đình, đền và chùa nổi tiếng tại Việt Nam được biết đến không chỉ nhờ kiến trúc độc đáo mà còn bởi hệ thống biểu tượng tâm linh phong phú, thể hiện rõ nét văn hóa, tín ngưỡng và tôn giáo của dân tộc.

Kiến Trúc Đền Hùng Và Những Biểu Tượng Đặc Trưng

Đền Hùng là một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng nhất của Việt Nam, nơi thờ cúng các vua Hùng – những vị vua đầu tiên của dân tộc Việt Nam. Biểu tượng chim Lạc tại Đền Hùng được xem là biểu tượng của tổ tiên, thể hiện sự trường tồn và phát triển của dân tộc qua nhiều thế hệ.

Ngoài chim Lạc, Đền Hùng còn có nhiều biểu tượng khác, như rồng, phượng và các biểu tượng liên quan đến tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Những biểu tượng này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn là biểu hiện của niềm tin tâm linh, sự tôn kính đối với các vị tổ tiên đã có công dựng nước và giữ nước.

Kiến Trúc Chùa Một Cột Và Biểu Tượng Hoa Sen

Chùa Một Cột, hay còn gọi là chùa Diên Hựu, là một trong những công trình kiến trúc nổi tiếng nhất của Việt Nam, không chỉ vì sự độc đáo về kiến trúc mà còn bởi hệ thống biểu tượng tâm linh gắn liền với Phật giáo. Chùa Một Cột được xây dựng theo hình dáng một bông hoa sen vươn lên từ mặt nước, tượng trưng cho sự thanh cao, thoát tục của Phật pháp.

Hình ảnh hoa sen tại chùa Một Cột không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Hoa sen trong Phật giáo biểu trưng cho sự giác ngộ, sự thanh tịnh và lòng từ bi. Hình dáng kiến trúc của chùa, với cột trụ chính giữa tượng trưng cho thân hoa sen, là một minh chứng rõ nét cho sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật kiến trúc và biểu tượng tâm linh Phật giáo. Đó cũng là sự kết nối giữa đời sống tâm linh của người dân với triết lý Phật giáo về sự thanh lọc tâm hồn, thoát khỏi khổ đau để đạt đến hạnh phúc viên mãn.

Kiến Trúc Đình Bảng Và Các Biểu Tượng Văn Hóa Địa Phương

Đình Bảng, thuộc huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, là một công trình kiến trúc đình làng tiêu biểu của khu vực đồng bằng Bắc Bộ. Đình Bảng được xây dựng vào thế kỷ 18 và được xem là một trong những công trình kiến trúc đình cổ đẹp nhất ở Việt Nam. Không chỉ nổi tiếng với cấu trúc mái đình, cột gỗ và các họa tiết chạm khắc tinh xảo, Đình Bảng còn là nơi lưu giữ nhiều biểu tượng văn hóa tâm linh đặc trưng của người Việt.

Trong kiến trúc Đình Bảng, hình ảnh rồng xuất hiện rất nhiều trên các bức hoành phi, câu đối và cột đình. Đây là biểu tượng của sự thịnh vượng và quyền uy, đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết của cộng đồng làng xã trong việc bảo vệ và phát triển. Ngoài ra, các biểu tượng khác như phượng hoàng, kỳ lân, và các linh vật cũng được chạm khắc tinh tế, biểu thị sự sung túc và sự bảo hộ của các thần linh đối với người dân.

Biểu tượng tâm linh tại Đình Bảng không chỉ phản ánh đời sống tín ngưỡng của người dân vùng Bắc Bộ mà còn là sự kết nối giữa thế giới con người và thế giới thần linh. Điều này thể hiện rõ nét trong các nghi lễ thờ cúng tổ tiên và các lễ hội truyền thống được tổ chức tại đình.

Tương Lai Của Biểu Tượng Tâm Linh Trong Kiến Trúc Việt Nam

Với sự phát triển của xã hội hiện đại và sự giao thoa văn hóa toàn cầu, tương lai của các biểu tượng tâm linh trong kiến trúc đình, đền, và chùa Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội.

Xu Hướng Bảo Tồn Các Biểu Tượng Tâm Linh

Bảo tồn các công trình kiến trúc và các biểu tượng tâm linh là một nhiệm vụ quan trọng nhằm giữ gìn di sản văn hóa của dân tộc. Trong những năm gần đây, nhiều dự án bảo tồn và trùng tu các đình, đền, chùa đã được triển khai với mục đích bảo vệ và khôi phục các công trình kiến trúc cổ, đồng thời giữ gìn các giá trị văn hóa tâm linh gắn liền với các biểu tượng truyền thống.

Tuy nhiên, việc bảo tồn không chỉ dừng lại ở việc duy trì các công trình kiến trúc, mà còn đòi hỏi sự quan tâm đến việc bảo tồn và phát huy các giá trị tâm linh. Điều này bao gồm việc giữ gìn các nghi lễ, tín ngưỡng và các lễ hội truyền thống, đồng thời đảm bảo rằng các biểu tượng tâm linh vẫn giữ được giá trị nguyên bản và ý nghĩa sâu sắc của chúng trong đời sống cộng đồng.

Các chương trình giáo dục văn hóa, tín ngưỡng và tâm linh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của các biểu tượng tâm linh. Nhờ đó, thế hệ trẻ có thể hiểu rõ hơn về di sản văn hóa dân tộc và góp phần bảo tồn, phát triển các giá trị này trong tương lai.

Đổi Mới Trong Thiết Kế Kiến Trúc Kết Hợp Với Biểu Tượng Tâm Linh

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc đổi mới trong thiết kế kiến trúc, đặc biệt là kết hợp với các biểu tượng tâm linh, đang trở thành xu hướng mới. Nhiều kiến trúc sư đã tìm cách kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại để tạo ra những công trình mang tính biểu tượng, vừa giữ được giá trị văn hóa, vừa đáp ứng được nhu cầu thẩm mỹ và tiện nghi của xã hội hiện đại.

Một số công trình kiến trúc chùa chiền mới đã ứng dụng các kỹ thuật xây dựng hiện đại nhưng vẫn giữ được các biểu tượng tâm linh truyền thống như rồng, phượng, hoa sen. Điều này không chỉ tạo ra sự hài hòa giữa cũ và mới, mà còn thể hiện sự tôn trọng và tiếp nối truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc.

Ngoài ra, xu hướng sử dụng các vật liệu bền vững, thân thiện với môi trường trong kiến trúc cũng là một yếu tố quan trọng trong việc bảo tồn các công trình đình, đền, chùa. Việc sử dụng các vật liệu tự nhiên như gỗ, đá, và gạch truyền thống không chỉ giúp duy trì vẻ đẹp tự nhiên của các công trình mà còn bảo vệ môi trường sống xung quanh.

Kết Luận

Những biểu tượng tâm linh trong kiến trúc đình, đền, và chùa Việt Nam không chỉ là những hình ảnh trang trí mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, tín ngưỡng và tâm linh sâu sắc. Từ rồng, phượng, đến hoa sen và chim Lạc, mỗi biểu tượng đều phản ánh niềm tin, triết lý sống và ước mơ của người Việt qua nhiều thế hệ.

Sự giao thoa giữa các tín ngưỡng như Phật giáo, đạo Mẫu và các tín ngưỡng dân gian đã tạo nên sự phong phú, đa dạng trong hệ thống biểu tượng tâm linh, góp phần xây dựng nên bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc. Đồng thời, việc bảo tồn và phát triển các biểu tượng tâm linh trong kiến trúc không chỉ giúp giữ gìn di sản văn hóa của cha ông mà còn thể hiện sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa thế giới hữu hình và vô hình.

Trong tương lai, với sự quan tâm và nỗ lực từ phía cộng đồng và các nhà chuyên môn, chắc chắn các biểu tượng tâm linh trong kiến trúc đình, đền, chùa sẽ tiếp tục được bảo tồn, phát triển và phát huy giá trị, góp phần vào việc duy trì bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa.

*Nguồn bài viết: Đồ thờ Sơn Đồng