Tin tức
Chầu Mười Đồng Mỏ
Chầu Mười Đồng Mỏ – nữ tướng linh thiêng xứ Lạng, biểu tượng của lòng trung trinh, bảo hộ biên cương và niềm tự hào dân tộc.
Trong đời sống tâm linh Việt Nam, bên cạnh hình tượng Mẫu, Quan, Ông Hoàng hay các Cô Bơ, các vị Thánh Chầu cũng chiếm một vị trí vô cùng quan trọng. Nếu Chầu Đệ Nhất, Chầu Đệ Nhị gắn với thiên phủ và nhạc phủ; Chầu Đệ Ngũ Suối Lân hay Chầu Bé Bắc Lệ gắn với những miền đất linh sơn, thì Chầu Mười Đồng Mỏ lại để lại dấu ấn đặc biệt nơi biên viễn xứ Lạng.
Bà không chỉ hiện diện như một Thánh Chầu trong hệ thống Tứ Phủ, mà còn được dân gian xem là nữ tướng tài ba, gắn liền với chiến công chống giặc ngoại xâm trên vùng đất Chi Lăng huyền thoại. Nhắc đến bà, người dân nhớ đến hình ảnh một nữ kiệt anh hùng, vừa cứng rắn trong chiến trận, vừa bao dung nhân hậu với dân lành.
Trong bài viết này, Đồ thờ Sơn Đồng – cơ sở sản xuất Chí Trung sẽ giúp bạn đi sâu tìm hiểu về thân thế, công trạng, nơi thờ tự và giá trị tâm linh mà Chầu Mười Đồng Mỏ để lại – để thấy rằng, thờ Chầu không chỉ là niềm tin, mà còn là sự tri ân với tiền nhân, là mạch nguồn nuôi dưỡng lòng yêu nước, yêu quê hương của người Việt qua bao thế hệ.
Thần tích và sự tích Chầu Mười Đồng Mỏ
Huyền thoại nữ tướng vùng Chi Lăng
Theo truyền thuyết, Chầu Mười sinh ra trong một gia đình tù trưởng vùng Đồng Mỏ, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn. Từ nhỏ, bà đã nổi tiếng thông minh, mạnh mẽ, đặc biệt giỏi võ nghệ và cưỡi ngựa. Khi đất nước rơi vào cảnh chiến tranh, giặc ngoại xâm xâm lấn biên thùy, bà đã cùng nhân dân địa phương đứng lên chống giặc, trở thành một nữ tướng oai hùng.
Nhiều tích truyện kể lại rằng bà từng chỉ huy quân dân mai phục tại ải Chi Lăng, góp công lớn trong trận chém tướng Liễu Thăng, khiến quân Minh đại bại. Chính chiến công ấy đã đưa tên tuổi của bà đi vào lịch sử và tín ngưỡng dân gian. Sau khi chiến thắng, bà được giao cai quản vùng đất Đồng Mỏ, giúp dân khai khẩn ruộng đồng, lập ấp, xây dựng cuộc sống yên bình.
Công trạng và sự hóa thân thành Thánh
Bà không chỉ là người cầm gươm ra trận, mà còn là một vị thủ lĩnh gần gũi, quan tâm đời sống dân lành. Bà giúp dân lập làng, dạy cách trồng lúa, giữ gìn phong tục. Sau khi hoàn thành sứ mệnh, bà hóa thân về trời. Người dân nhớ ơn lập đền thờ tại Đồng Mỏ, suy tôn bà là Chầu Mười Đồng Mỏ – một Thánh Chầu hiển linh trong hệ thống Tứ Phủ.
Hình tượng bà trong tâm thức người dân vừa là anh hùng giữ nước, vừa là Mẫu từ che chở. Điều này giải thích vì sao tín ngưỡng thờ bà không chỉ phổ biến tại Lạng Sơn mà còn lan tỏa ra nhiều vùng miền khác.
Hình tượng Chầu Mười trong nghi lễ hầu đồng
Giá ngự Chầu Mười
Trong nghi thức hầu đồng, Chầu Mười thường giáng đồng trong bộ áo vàng rực rỡ, đầu chít khăn vàng, tay cầm kiếm hoặc cờ lệnh. Khi Chầu ngự, đồng thầy thường múa kiếm, múa cờ dứt khoát, oai hùng, tái hiện hình ảnh nữ tướng chỉ huy quân sĩ nơi chiến trường.
Điệu múa của Chầu mạnh mẽ, khoáng đạt, nhưng không kém phần mềm mại, uyển chuyển – vừa toát lên uy quyền, vừa gợi sự dịu dàng của một người phụ nữ. Âm nhạc văn chầu đi kèm thường có nhịp dồn dập, khẩn trương, như tiếng trống thúc quân, khiến người tham dự như được sống lại không khí hào hùng năm xưa.
Văn chầu và ý nghĩa
Văn chầu Chầu Mười thường ca ngợi chiến công và đức hạnh của bà:
“Ai lên Đồng Mỏ Chi Lăng
Nhớ người nữ kiệt cứu dân tiền triều…”
Những câu văn ấy không chỉ là lời ca tụng, mà còn là bài học về lòng trung trinh, tinh thần quả cảm của phụ nữ Việt Nam trong lịch sử. Qua đó, con nhang đệ tử cảm nhận được nguồn năng lượng thiêng liêng, niềm tin được truyền thừa từ thế hệ cha ông.
Đền thờ Chầu Mười Đồng Mỏ
Vị trí và kiến trúc
Đền thờ chính của Chầu Mười nằm tại xã Mỏ Ba, thị trấn Đồng Mỏ, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn. Ngôi đền còn được gọi là Mỏ Ba Linh Từ. Tọa lạc trên thế núi linh thiêng, phía trước nhìn ra ải Chi Lăng, phía sau tựa núi rừng, nơi đây vừa hùng vĩ vừa linh thiêng.
Kiến trúc ngôi đền mang đậm phong cách truyền thống Việt: mái cong lợp ngói mũi hài, tường xây gạch cổ, cột gỗ lim sơn son thếp vàng. Trong hậu cung thờ tượng Chầu Mười trong trang phục võ tướng, gương mặt phúc hậu nhưng ánh mắt sáng quắc. Hai bên có hương án, bát hương, đèn nến sáng rực, khói trầm nghi ngút, tạo nên không khí uy linh.
Lễ hội và ngày tiệc chính
Theo tục truyền, ngày tiệc chính của Chầu Mười thường rơi vào 20/9 âm lịch, cũng có nơi ghi là 20/10 hoặc 10/11 âm lịch. Vào ngày này, nhân dân khắp nơi hành hương về Đồng Mỏ để dâng hương tưởng nhớ công lao của bà.
Trong lễ hội, ngoài nghi thức tế lễ trang nghiêm, còn có phần diễn xướng hát văn, hầu đồng. Nhiều đoàn nghệ nhân từ khắp nơi về góp giọng, làm cho không khí thêm phần linh thiêng mà cũng náo nhiệt. Người dân tin rằng, dự lễ hội Chầu Mười sẽ được ban lộc, ban phúc, tránh khỏi bệnh tật, công việc thuận lợi.
Giá trị tâm linh và văn hóa
Biểu tượng lòng yêu nước
Chầu Mười Đồng Mỏ là hiện thân của lòng trung kiên, bất khuất của dân tộc Việt Nam trước giặc ngoại xâm. Thờ Chầu cũng chính là cách nhân dân tôn vinh và nhắc nhở thế hệ sau về bài học giữ nước, bảo vệ biên cương.
Niềm tin và sự che chở
Người dân đến đền Chầu Mười không chỉ để tưởng nhớ, mà còn để cầu an, cầu tài, cầu lộc. Ai buôn bán thì cầu cho mua may bán đắt, ai đi xa thì cầu bình an trở về, ai gặp khó khăn thì cầu cho có thêm sức mạnh vượt qua.
Trong tiềm thức người Việt, Chầu Mười không chỉ ban lộc vật chất mà còn ban sự vững tâm, niềm tin để con người sống thiện lành và kiên cường.
Ý nghĩa hiện đại và sự lan tỏa
Nối dài truyền thống
Ngày nay, khi đời sống hiện đại dần thay đổi, nhiều người trẻ vẫn tìm về đền Mỏ Ba để thắp hương, để nghe văn chầu, để cảm nhận hơi thở truyền thống. Họ coi đó không chỉ là hành động tâm linh, mà còn là sự gắn kết với cội nguồn.
Bài học nhân văn
Qua hình tượng Chầu Mười, thế hệ hôm nay học được tinh thần dũng cảm, lòng yêu nước và sự bao dung. Dù là nam hay nữ, già hay trẻ, khi đứng trước tượng Chầu, ai cũng thấy lòng mình được soi sáng, được tiếp thêm nghị lực.
Kết luận
Giữ lấy hồn Việt trong từng nén hương
Chầu Mười Đồng Mỏ là minh chứng rõ ràng cho sự hòa quyện giữa lịch sử và tín ngưỡng, giữa thực tại và tâm linh. Bà vừa là nữ tướng anh hùng trên chiến trường, vừa là Thánh Mẫu che chở trong lòng dân.
Việc thờ Chầu Mười không chỉ để cầu lộc, cầu phúc, mà còn là cách để chúng ta tri ân những người đã ngã xuống vì dân, vì nước. Đó cũng là cách nhắc nhở mỗi người Việt hôm nay: hãy sống trung nghĩa, giữ vững tinh thần yêu nước, và bảo vệ những giá trị thiêng liêng của dân tộc.
👉 Địa chỉ cơ sở Đồ thờ Chí Trung: thôn Đồng, làng nghề Sơn Đồng, Hà Nội. Số điện thoại: 0961 686 978.