Tin tức
Chầu Đệ Bát – Bát Nàn Đại Tướng Quân
Chầu Đệ Bát – Bát Nàn Đại Tướng Quân, là nữ tướng thời Hai Bà Trưng, được thờ trong Đạo Mẫu như biểu tượng bất khuất và linh thiêng.
Trong dòng chảy văn hóa và tâm linh Việt Nam, có những nhân vật vừa mang dáng dấp lịch sử, vừa hóa thân thành thần linh, hiển hiện trong tín ngưỡng dân gian. Họ là những con người bằng xương bằng thịt, từng sống, từng chiến đấu, từng cống hiến, nhưng sau khi rời trần thế lại trở thành đối tượng thờ phụng, chở che và phù hộ cho đời sau. Một trong những hình tượng tiêu biểu ấy chính là Chầu Đệ Bát, còn được biết đến với danh xưng Bát Nàn Đại Tướng Quân.
Bà là một nữ tướng kiệt xuất dưới trướng Hai Bà Trưng, người con gái Phượng Lâu tài sắc vẹn toàn, khí phách hiên ngang. Từ chiến trường xưa, qua bao lớp sóng thời gian, hình ảnh Chầu Đệ Bát được dân gian tôn thờ, nhập vào hệ thống thần điện Tứ Phủ như một thánh nữ uy linh, là điểm tựa tinh thần cho biết bao thế hệ.
Trong bài viết này, Đồ thờ Sơn Đồng – cơ sở sản xuất Chí Trung sẽ đưa bạn đến gần hơn với hình tượng Chầu Đệ Bát – từ thần tích, đền thờ, nghi lễ hầu đồng, đến ý nghĩa văn hóa – tâm linh sâu xa.
Vị trí của Chầu Đệ Bát trong hệ thống Tứ Phủ Chầu Bà
Hệ thống Tứ Phủ trong Đạo Mẫu
Đạo Mẫu – tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ – là một phần cốt lõi trong đời sống tinh thần của người Việt. Tứ Phủ gồm:
- Thiên phủ (trời)
- Địa phủ (đất)
- Thoải phủ (nước)
- Nhạc phủ (núi rừng)
Trong mỗi phủ đều có các vị quan, chầu, cô, cậu cai quản. Đặc biệt, hệ thống Tứ Phủ Chầu Bà gồm mười hai vị, là những thánh nữ có công đức lớn, vừa trợ giúp Tam Tòa Thánh Mẫu, vừa trực tiếp gắn bó với đời sống của con nhang đệ tử.
Vị trí và vai trò của Chầu Đệ Bát
Trong hệ thống này, Chầu Đệ Bát giữ vị trí thứ tám. Vị trí ấy không chỉ đơn thuần là thứ bậc, mà còn phản ánh công đức, sự hiển linh và tầm ảnh hưởng của bà.
Chầu Đệ Bát vốn là nữ tướng Vũ Thị Thục – người phụ nữ bất khuất, tài năng, theo Hai Bà Trưng khởi nghĩa. Sau khi mất, bà hiển linh, được dân gian thờ phụng, rồi nhập vào hàng thánh Tứ Phủ. Vậy nên, khi nhắc đến Chầu Đệ Bát, ta vừa thấy bóng dáng của một nữ anh hùng lịch sử, vừa cảm nhận sự linh thiêng của một vị thánh nữ trong cõi tâm linh.
Thần tích về Chầu Đệ Bát – Bát Nàn Đại Tướng Quân
Thân thế và tuổi thơ
Chầu Đệ Bát tên thật là Vũ Thị Thục, sinh vào khoảng năm 17 sau Công nguyên, tại Phượng Lâu (nay thuộc Phú Thọ). Cha bà là hào trưởng Vũ Công Chất – một người có uy tín trong vùng, giỏi y thuật, mẹ là Hoàng Thị Mầu – người phụ nữ đức hạnh.
Ngay từ nhỏ, Vũ Thị Thục đã nổi tiếng xinh đẹp, hiền hậu. Người dân trong vùng thường gọi bà là “nữ tiên giáng trần”. Nhưng số phận bà lại trải qua nhiều bi kịch, trở thành bước ngoặt để hình thành nên một nữ anh hùng.
Bi kịch và bước ngoặt cuộc đời
Năm 18 tuổi, bà đính hôn với Phạm Danh Hương – con trai một gia đình danh giá. Nhưng quan Thái thú Tô Định, nổi tiếng tham tàn, lại để mắt đến bà, ép phải lấy làm thiếp. Vũ Thị Thục cương quyết từ chối.
Vì lòng oán hận, Tô Định đã hãm hại gia đình bà: cha mẹ bị sát hại, hôn phu bị giết. Nỗi đau thương quá lớn khiến Vũ Thị Thục buộc phải bỏ quê, nương nhờ cửa Phật ở chùa Tiên La (Thái Bình). Chính nơi đây trở thành “đất định mệnh”, nơi gắn bó với tên tuổi bà mãi về sau.
Gia nhập nghĩa quân Hai Bà Trưng
Năm 40 sau Công nguyên, Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa chống ách đô hộ nhà Hán. Nghe tin, Vũ Thị Thục tìm đến xin theo quân. Với trí tuệ và tài thao lược, bà được trọng dụng, trở thành một trong những tướng lĩnh xuất sắc nhất.
Truyền thuyết kể rằng, bà thường cưỡi ngựa ra trận, tay cầm gươm kiếm, uy phong lẫm liệt. Dân gian ca rằng:
“Bát Nàn cưỡi ngựa oai phong,
Một tay cầm kiếm, một tay cầm cờ…”
Hiển thánh sau khi mất
Sau khi Hai Bà Trưng thất bại, Vũ Thị Thục trầm mình xuống sông để giữ trọn tiết nghĩa. Người dân tiếc thương, lập đền thờ bà tại Tiên La (Thái Bình). Kỳ lạ thay, nhiều lần bà hiển linh, phù trợ dân lành. Từ đó, bà được tôn vinh là Chầu Đệ Bát Tiên La, nhập vào hệ thống Tứ Phủ Chầu Bà.
Đền thờ và nơi hiển linh của Chầu Đệ Bát
Đền Tiên La (Thái Bình)
Đền Tiên La nằm ở xã Đoan Hùng, huyện Hưng Hà, Thái Bình, là nơi thờ chính Chầu Đệ Bát. Ngôi đền được xây dựng từ thời Lý – Trần, nhiều lần trùng tu, đến nay vẫn giữ được sự uy nghiêm.
Lễ hội Tiên La diễn ra từ ngày 10 đến 20 tháng 3 âm lịch, chính hội 17/3. Đây là dịp nhân dân khắp nơi về dâng hương, tham gia rước kiệu, tế lễ, hầu đồng, tưởng nhớ công lao Chầu Đệ Bát. Không khí lễ hội trang nghiêm mà náo nhiệt, là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của tín ngưỡng thờ bà.
Đền Tân La (Hưng Yên)
Ngoài Tiên La, bà còn được thờ tại đền Tân La (Hưng Yên). Ngôi đền này cũng gắn với những huyền thoại linh thiêng về sự hiển ứng của bà, trở thành điểm hành hương quen thuộc của con nhang đệ tử vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Các nơi phối thờ khác
Ngoài hai ngôi đền chính, Chầu Đệ Bát còn được phối thờ tại nhiều điện Tứ Phủ khác. Điều đó cho thấy sự tôn kính đặc biệt dành cho bà, cũng như niềm tin vững bền vào sự linh thiêng.
Nghi lễ hầu đồng Chầu Đệ Bát
Trang phục khi ngự đồng
Trong nghi lễ hầu đồng, khi Chầu Đệ Bát giáng ngự, thanh đồng thường mặc áo vàng, thắt khăn và quần đen. Đây là sắc phục biểu trưng cho uy nghiêm của võ tướng, đồng thời gợi lên khí phách vàng son.
Vũ đạo đặc trưng
Chầu Đệ Bát khi giáng đồng thường múa cờ, múa kiếm. Động tác dứt khoát, mạnh mẽ, tái hiện khí phách chiến trường. Người dự lễ thường cảm nhận được luồng khí hùng tráng, như thể sống lại thời Hai Bà Trưng dấy nghĩa.
Văn chầu Chầu Đệ Bát
Văn chầu ca ngợi công lao bà:
“Phượng Lâu đất tổ quê người,
Sinh ra Thục nữ sáng ngời sử xanh.
Theo về dấy nghĩa Trưng Vương,
Một lòng son sắt, kiên trung vẹn toàn.”
Lời văn vừa là ca ngợi, vừa là lời cầu khấn – mong bà ban phúc, ban tài, phù hộ độ trì.
Ý nghĩa văn hóa – tâm linh của Chầu Đệ Bát
Biểu tượng của nữ quyền
Trong xã hội xưa, phụ nữ ít khi được nhắc đến trong vai trò lãnh đạo. Nhưng Chầu Đệ Bát, cùng với Hai Bà Trưng, Bà Triệu, là minh chứng cho trí tuệ và bản lĩnh của phụ nữ Việt Nam. Bà trở thành niềm tự hào cho nữ quyền, cho tinh thần quật cường.
Kết nối giữa lịch sử và tín ngưỡng
Chầu Đệ Bát là điển hình của hiện tượng “nhân thần hóa thánh” trong tín ngưỡng Việt Nam: nhân vật lịch sử được tôn vinh, nhập vào hệ thống thần điện. Qua đó, quá khứ và hiện tại gắn kết, lịch sử và tâm linh hòa quyện.
Giá trị giáo dục truyền thống
Việc thờ Chầu Đệ Bát không chỉ là hoạt động tín ngưỡng, mà còn là bài học về lòng trung nghĩa, sự thủy chung son sắt, tinh thần quả cảm. Những giá trị ấy giúp con cháu hôm nay biết trân trọng cội nguồn, sống nhân nghĩa và bền lòng trước thử thách.
Lễ hội Tiên La – bản hòa ca của tín ngưỡng và cộng đồng
Lễ hội Tiên La (Thái Bình) là nơi hội tụ nét đẹp văn hóa tâm linh và sinh hoạt cộng đồng. Trong những ngày lễ, hàng ngàn người từ khắp nơi đổ về, tham gia rước kiệu, dâng hương, hầu đồng, nghe văn chầu.
Điều đặc biệt là lễ hội không chỉ mang tính tôn giáo, mà còn là ngày hội cộng đồng, nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm, nơi con cháu bày tỏ lòng biết ơn với tiền nhân. Qua lễ hội, hình ảnh Chầu Đệ Bát càng thêm sống động, gần gũi, in sâu trong lòng người.
Kết luận: Hồn Việt trong hình tượng Chầu Đệ Bát
Chầu Đệ Bát – Bát Nàn Đại Tướng Quân – không chỉ là nữ tướng tài ba của lịch sử, mà còn là vị thánh nữ linh thiêng trong tín ngưỡng Tứ Phủ. Hình ảnh bà kết tinh lòng quả cảm, sự thủy chung, tinh thần bất khuất và đức hiếu nghĩa của người Việt.
Tín ngưỡng thờ Chầu Đệ Bát nhắc nhở chúng ta rằng: giữ gìn phong tục, tưởng nhớ công đức tiền nhân chính là giữ lấy linh hồn dân tộc. Trong từng giá đồng, từng nén hương, bóng dáng Chầu Bát vẫn hiển hiện – soi sáng và chở che cho con cháu muôn đời.
Địa chỉ cơ sở Đồ thờ Chí Trung: thôn Đồng, làng nghề Sơn Đồng, Hà Nội. Số điện thoại: 0961 686 978.