Tản Viên Sơn Thánh Đại Vương
Tục truyền Đại Vương sinh ngày rằm tháng Giêng, ngày mồng sáu tháng Một thì hóa. Cùng với Phù Đổng Thiên Vương, Chử Đạo Tổ, Thánh Mẫu Phủ Dày. Ngài là vị Thánh đứng đầu tối linh trong bốn vị Thánh bất tử của dân tộc ta.
Các triều kính trọng, gia phong tước Đại Vương hiệu viết Tản Viên Hựu Thánh Khuông Quốc Hiển Linh Ứng Vương, hưởng hương khói cúng tế không dứt, liệt vào hàng Quốc tế, xem như vị Đệ nhất Phúc thần của nước Việt ta.
Dân gian tôn kính, kêu ngài Tản Viên Sơn Thánh, Đệ Nhất Phúc Đẳng Thần, Đệ Nhất Bách Thần. Nam Thiên Thánh Tổ, là Thần của các Thần nước Nam.
Tương truyền:
Khi trở về trời, Tản Viên Thánh thấy một dải hắc khí từ phương nam bay lên trời, biết rằng có kẻ định trấn yểm huyệt mạnh của nước nam. Ngài xin Ngọc Hoàng Thượng Đế giáng hạ nhân gian trông giữ huyệt mạch. Đó là núi Ba Vì và được Ngọc Hoàng truyền lệnh. Hộ mệnh Tản Viên Sơn Thánh rất nhiều thiên binh thiên tướng, Kim Đồng Ngọc Nữ giáng linh bảo vệ huyệt đạo Ba Vì và nước Nam
Núi Ba Vì là ngọn núi thần kỳ, là một trong những ngọn núi cổ nhất của nước Đại Việt. trong lịch sử hình thành dân tộc. Núi Ba Vì còn là nơi ngự trị muôn đời của Thánh Tản Viên – Sơn Tinh.
Núi Ba Vì chiếm một vị trí quan trọng, không những về mặt địa lý mà còn có địa vị độc tôn trong tâm linh. Trong sách “Dư địa chí” Nguyễn Trãi viết: “Núi ấy là núi tổ của nước ta đó”.
Núi Ba Vì không chỉ là ngọn núi huyền thoại về Sơn Tinh – Thủy Tinh mà còn là ngọn núi linh của xứ Đoài. Vua nhà Đường đã coi núi Ba Vì như một đầu rồng hùng mạnh, còn thân rồng chạy suốt tới phương Nam (dãy Trường Sơn ngày nay).
Có rất nhiều truyền thuyết về Tản Viên Sơn Thánh, ngài hiển linh cứu độ nhân gian không kể hết…Nhớ ơn Sơn Tinh nhân gian lập đền thờ. Trần gian có vận hạn hoặc cầu khấn việc gì đều được linh ứng.
Từ đó về sau trần gian gọi ngài là Tản Viên Sơn Thánh đứng đầu trong Tứ Bất Tử là vị thánh tổ, bách thần bảo hộ muôn vạn người dân nước Nam người dân nước Nam muôn đời nhớ ơn hương hỏa và tôn kính.
