Tin tức
Lục Phủ Tôn Ông – Hội đồng Quan lớn trợ lực cho Tứ Phủ Vua Cha
Lục Phủ Tôn Ông là hội đồng quan lớn linh thiêng, trợ giúp Vua Cha trong đạo Mẫu, mang trong mình quyền phép và lòng trung nghĩa vì dân vì nước.
Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, bên cạnh hệ thống Tam Tòa Thánh Mẫu và Ngũ Vị Tôn Quan, vẫn còn một hội đồng quan lớn giữ vai trò trợ lực vô cùng đặc biệt – đó chính là Lục Phủ Tôn Ông, còn gọi là Lục Phủ Tôn Quan hay Thống Phủ Tôn Quan. Nhiều người khi đi lễ thường thỉnh mời các ngài sau hàng Ngũ Vị Quan, nhưng chưa hiểu rõ về thân thế, vai trò của từng vị trong hội đồng này.
Vậy Lục Phủ Tôn Ông là ai? Vì sao các ngài được tôn kính trong hệ thống Tứ Phủ? Và việc thờ phụng các vị quan lớn này mang ý nghĩa tâm linh gì trong đời sống người Việt?
Trong bài viết này, Đồ thờ Chí Trung sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về Lục Phủ Tôn Ông – những bậc trung thần bất tử trong lòng dân tộc.
Vai trò của Lục Phủ Tôn Ông trong tín ngưỡng Tứ Phủ
Trong không gian linh thiêng của tín ngưỡng Tứ Phủ – nơi tôn thờ các lực lượng siêu nhiên cai quản bốn miền Trời, Đất, Nước và Rừng, hệ thống thần linh không chỉ gồm Tam Tòa Thánh Mẫu và Ngũ Vị Tôn Quan, mà còn có một hội đồng quan trọng, giữ vai trò trợ lực bền bỉ và âm thầm – đó chính là Lục Phủ Tôn Ông, hay còn được gọi là Lục Phủ Tôn Quan hoặc Thống Phủ Tôn Quan.
Nếu như Ngũ Vị Tôn Quan được xem là các vị thống lĩnh trực tiếp của từng phủ (Thiên Phủ, Địa Phủ, Thủy Phủ, Nhạc Phủ, Thoải Phủ), thì Lục Phủ Tôn Ông là những vị quan lớn làm công việc “nội trợ” – tức là không trực tiếp quản lĩnh nhưng lại giữ các chức vụ trọng yếu giúp việc cho Tứ Phủ Vua Cha. Vai trò của các ngài không chỉ là phụ tá, mà còn là những cột trụ giữ gìn kỷ cương, ghi chép công trạng, điều hành hậu cần, trị quốc an dân trong cõi tâm linh.
Đây cũng là điểm đặc biệt của Lục Phủ Tôn Quan: các ngài không thường xuyên giáng đồng như các Quan Hoàng, Thánh Cô, nhưng khi được thỉnh mời, thì phong thái ngự đồng của mỗi vị đều toát lên sự uy nghiêm, trang trọng và đầy màu sắc truyền thống. Có vị là võ quan, từng đánh giặc giữ nước; có vị là văn quan, biên sổ giữ kho, gìn giữ cơ đồ phủ cha. Có vị là thần linh bản địa được tôn thần, có vị là nhân thần hóa thánh nhờ công đức hiển linh trong lòng dân gian Việt.
Sự hiện diện của Lục Phủ trong Tứ Phủ không chỉ bổ sung cho cấu trúc tín ngưỡng thêm đầy đủ, mà còn phản ánh chiều sâu tâm linh và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Họ là hiện thân của tinh thần trung nghĩa – âm thầm nhưng mạnh mẽ, không cần ngôi cao ghế lớn vẫn luôn vì dân mà hành đạo, vì nước mà giữ mệnh.
Việc thờ phụng Lục Phủ Tôn Ông trong các đền phủ lớn, cũng như trong lòng của các thanh đồng, đạo quan, không đơn thuần chỉ là một nghi thức tâm linh, mà còn là sự tri ân sâu sắc đối với những bậc tiền nhân có công với dân với nước, dù công khai hay âm thầm.
Trong tâm thức người Việt, những bậc Quan lớn trong đạo Mẫu như các ngài, chính là “bóng dáng của bậc quân tử nơi cõi âm”, vừa oai nghi vừa nhân từ, vừa công minh lại gần gũi, sẵn lòng phù trợ người có đức, giúp đỡ kẻ có tâm thành.
Liệu bạn có từng lắng lòng khi thỉnh mời Lục Phủ Tôn Ông? Có từng suy ngẫm về vai trò thầm lặng nhưng lớn lao của các ngài trong hệ thống tín ngưỡng dân gian Việt?
Các vị Quan lớn trong Lục Phủ Tôn Ông
Hội đồng Lục Phủ Tôn Ông là nơi quy tụ những vị Quan lớn có công trạng đặc biệt trong việc hộ quốc an dân, phụng sự Tứ Phủ Vua Cha. Mỗi vị đều mang một thân thế riêng biệt, với quyền phép, phong cách ngự đồng và ảnh hưởng khác nhau trong hệ thống thần linh của tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam. Dưới đây là một số vị Quan tiêu biểu trong Lục Phủ Tôn Quan, được dân gian tôn kính và ghi nhớ:
Quan Lớn Đệ Lục – Bậc trung thần nơi Địa Phủ
Quan Đệ Lục là vị quan thứ sáu trong số mười dinh quan lớn, được ghi nhận là người từng theo phò Vua Cha Bát Hải Động Đình đánh giặc ngoại xâm. Ngài được giao nhiệm vụ cai quản công việc tại Địa Phủ, tượng trưng cho thế giới âm ti – nơi cai quản linh hồn người đã khuất.
Truyền thuyết về ngài không còn nhiều do tài liệu và di tích bị chiến tranh hủy hoại. Tuy nhiên, trong hệ thống Lục Phủ Tôn Ông, Quan Đệ Lục vẫn luôn được coi là biểu tượng của sự tận trung lặng thầm, công minh nghiêm khắc, giúp giữ gìn trật tự nơi cõi âm.
Ngài thường không ngự đồng nhiều, chỉ hiển linh với người có căn duyên sâu, và được thỉnh vào những lễ đàn quan trọng của Tứ Phủ hoặc lễ giải hạn âm phần.
Quan Điều Thất – Người giữ sổ sách và nội điện Thủy Phủ
Quan Điều Thất, còn gọi là Quan Điều Thất Đào Tiên, là con trai thứ bảy của Đức Vua Cha Bát Hải – vị vua huyền thoại trị vì miền Thủy phủ. Ngài không giáng trần nhưng được giao nhiệm vụ ghi chép sổ sách, bảo quản kho tàng và trông nom nội điện trong phủ Thủy.
Truyền thuyết kể rằng khi còn theo Vua Cha Bát Hải Động Đình Vĩnh Công Đại Vương đánh giặc cứu nước, ngài lập được nhiều chiến công rồi hóa ngay sau khi hoàn thành sứ mệnh. Nhân dân vì cảm mến đức độ và công trạng của ngài nên lập đền thờ và dâng lễ cúng tiến quanh năm.
Khi ngự đồng, Quan Điều Thất thường mặc áo đai mạng đỏ, cầm phất trần, tấu hương khai quang, biểu trưng cho quyền lực và trí tuệ trong giới văn quan.
Quan Lớn Đệ Bát – Vị thần thống lĩnh thủy binh Đồng Bằng Sông Diêm
Quan Đệ Bát Đồng Bằng Sông Diêm là vị quan lớn thuộc hệ thống Lục Phủ trong Tứ Phủ, mang quyền năng mạnh mẽ trong lĩnh vực sông nước. Ngài được mô tả là con của Vua Cha Bát Hải Động Đình, có khả năng điều binh khiển tướng, cưỡi rồng ba đầu chín đuôi, hô phong hoán vũ, giữ yên vùng hạ lưu đồng bằng rộng lớn.
Ngài là hình tượng hội tụ của cả văn lẫn võ: một mặt mang bản lĩnh thần linh trấn giữ giang sơn, một mặt là bậc từ bi hộ trì chúng sinh. Người dân vùng sông nước thờ ngài với lòng tôn kính, mong ngài giúp mùa màng thuận lợi, ghe thuyền an toàn.
Khi ngự đồng, Quan Đệ Bát thường mặc áo màu nước biển, tay cầm kiếm lệnh hoặc cờ hiệu, múa lửa nước trong nghi thức dâng lễ.
Quan Triệu Tường – Nguyễn Hoàng, người mở cõi phương Nam
Một trong những vị được thờ trong Lục Phủ Tôn Quan là Quan Triệu Tường, tức Nguyễn Hoàng – vị Chúa Tiên của nhà Nguyễn. Ông là con của danh thần Nguyễn Kim, em rể của Trịnh Kiểm, nhưng vì mưu sâu kế hiểm chốn cung đình mà ông bị đẩy vào Thuận Hóa trấn nhậm. Tuy bị đẩy xa khỏi kinh thành, nhưng đây lại là bước ngoặt giúp Nguyễn Hoàng dựng nền mở cõi, đưa dân vào Nam khẩn hoang lập ấp, đặt nền móng cho Nam Bộ ngày nay.
Ông được thờ như một vị nhân thần hóa thánh, biểu trưng cho trí tuệ, quyết đoán và lòng yêu nước. Khi ngự đồng, Quan Triệu Tường mặc áo vàng, đai mạng uy nghiêm, tay múa cờ, thể hiện phong thái của một vị chúa sáng trong lòng dân.
Quan Bắc Quốc – Người Hán yêu Việt, ngự miền biên viễn
Quan Bắc Quốc là một vị Quan lạ trong hệ thống Lục Phủ Tôn Ông, bởi ngài không mang dòng máu Việt mà gốc Hoa, họ Tống, sống vào cuối đời Minh đầu Thanh. Vì không chịu khuất phục triều đình Mãn Thanh, ông cùng dòng họ di cư sang vùng Lào Cai, mở đất, dạy dân trồng trọt và buôn bán.
Sau khi hóa, ngài thường hiển linh giúp dân an cư lạc nghiệp. Người dân tôn kính ngài như một vị hộ thần biên cương. Ở nhiều nơi, Quan Bắc Quốc còn được phối thờ như Ông Hoàng Bơ Bắc Quốc hoặc Ông Hoàng Bát Quốc, tùy theo hệ thống của đền phủ.
Ngài ngự đồng mặc áo trường bào kiểu Trung Hoa, đầu đội khăn đời Thanh, tay cầm quạt, ngâm thơ, uống trà – biểu tượng cho tinh hoa giao thoa giữa văn hóa Việt – Hoa.
Ý nghĩa tâm linh của việc thờ Lục Phủ Tôn Ông
Trong tín ngưỡng Tứ Phủ – một trong những nét đặc sắc nhất của đời sống tâm linh người Việt, việc thờ phụng Lục Phủ Tôn Ông không đơn thuần là lễ nghi mang tính hình thức, mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn, đạo lý và triết lý sâu xa. Hệ thống Lục Phủ Tôn Quan đại diện cho tầng lớp quan lại trung liệt, những bậc anh hùng có công với dân với nước, âm thầm trợ lực cho hệ thống Thánh Mẫu và Vua Cha điều hành cõi tâm linh.
Tôn vinh những bậc trung thần âm phù dương trợ
Các vị Quan lớn trong Lục Phủ Tôn Ông phần nhiều là các bậc trung nghĩa – người từng có công đánh giặc, mở đất, dạy dân làm ăn, giữ gìn kỷ cương đạo lý nơi cõi trần. Sau khi hóa, các ngài vẫn tiếp tục phù hộ cho dân gian, hiển linh nơi đền phủ, được phong thần và nhập vào hệ thống Thống Phủ Tôn Quan.
Việc thờ các ngài thể hiện sự ghi nhớ, tri ân và tôn vinh những con người sống trọn đạo trung hiếu, dẫu không được phong làm thần tối cao nhưng vẫn là rường cột âm thầm trong cõi tâm linh. Câu ca xưa “Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây” được cụ thể hóa trong từng lễ cúng, từng lần thỉnh lễ Lục Phủ trong Tứ Phủ.
Gìn giữ đạo lý làm người: Trung – Hiếu – Trách nhiệm
Một điểm đặc biệt khi nhắc đến Lục Phủ Tôn Quan là mỗi vị quan đều mang theo một bài học đạo đức. Quan Điều Thất là biểu tượng của trí tuệ và sự trung thành với vua cha. Quan Triệu Tường nhắc người đời nhớ về tinh thần vượt gian khó, vì dân mở cõi. Quan Bắc Quốc lại thể hiện tinh thần nhân nghĩa, hòa hợp và cưu mang lẫn nhau giữa các dân tộc. Mỗi vị không chỉ là thần linh, mà còn là tấm gương sống động trong giáo lý dân gian.
Khi dâng hương lễ bái các vị Lục Phủ Tôn Ông, người ta không chỉ cầu tài lộc, bình an, mà còn mong học được đức hạnh của các ngài – sống biết trước biết sau, hành xử có nghĩa có tình, cống hiến mà không cần đền đáp.
Bảo hộ âm phần – Giải hạn oan khiên
Trong nhiều buổi lễ, người dân và thanh đồng còn thỉnh mời Lục Phủ Tôn Ông để làm lễ giải hạn, giải oan, khai quang âm phần, bởi các ngài được xem là người giám sát các công việc nơi địa phủ – nơi âm giới cần sự minh xét công bằng. Các ngài cũng được xem là người “cân bằng âm dương”, có thể giúp hóa giải các vận hạn, nghiệp quả mà con cháu phải gánh do lỗi của tổ tiên hoặc do oan trái từ nhiều đời.
Do vậy, lễ thờ Lục Phủ Tôn Quan mang ý nghĩa chữa lành, giải trừ và xoa dịu tâm linh, là cách để con cháu xin được khai sáng lối đi, yên ổn tâm can, an cư lạc nghiệp.
Gắn kết cộng đồng – Kết nối cội nguồn
Nhiều đền phủ thờ các Quan lớn trong đạo Mẫu thuộc Lục Phủ Tôn Ông là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh cộng đồng. Mỗi dịp lễ tiết, người dân trở về đây không chỉ để dâng hương, mà còn để ôn lại công đức tổ tiên, gắn bó với xóm làng, họ mạc.
Nghi thức hầu đồng có thỉnh các vị Quan trong Lục Phủ Tôn Quan cũng trở thành dịp để truyền dạy văn hóa, gìn giữ nét đẹp dân tộc, giúp thế hệ sau không quên nguồn cội.
Trong làn khói hương bảng lảng, trong tiếng trống tiếng nhạc rộn ràng, ta cảm nhận được sự hiện hữu linh thiêng của các Quan lớn – những vị thần tuy âm thầm nhưng luôn dõi theo dân tộc, luôn gìn giữ đạo nghĩa và linh khí của non sông.
Lục Phủ Tôn Ông trong đời sống người Việt hiện đại
Trong xã hội hiện đại, giữa guồng quay nhanh chóng của công nghệ, kinh tế và nhịp sống đô thị, người Việt vẫn dành một khoảng lặng trong tâm hồn để giữ gìn những giá trị linh thiêng truyền thống. Một trong những nét đẹp ấy chính là sự tiếp nối tín ngưỡng thờ Lục Phủ Tôn Ông – những bậc Quan lớn âm phù dương trợ, giữ gìn kỷ cương tâm linh từ bao đời.
Sự hiện diện thầm lặng nhưng bền bỉ trong tín ngưỡng dân gian
Dù không thường được nhắc đến nhiều như Tam Tòa Thánh Mẫu hay Ngũ Vị Tôn Quan, nhưng Lục Phủ Tôn Quan vẫn luôn hiện diện trong nhiều khóa lễ quan trọng của người dân theo đạo Mẫu. Tại các phủ lớn, sau khi thỉnh Mẫu và các Quan chính, người hành lễ thường thỉnh tiếp đến Thống Phủ Tôn Quan, thể hiện sự đầy đủ – chu toàn trong hệ thống thờ tự.
Ở nhiều địa phương như Nam Định, Hưng Yên, Hà Nội, Bắc Ninh, Huế… vẫn còn các ban thờ riêng cho các Quan lớn trong Lục Phủ, đặc biệt trong các nghi lễ giải hạn, mở phủ, lễ tạ ơn hay lễ cầu bình an.
Những người có căn đồng số lính hoặc tu theo đạo Mẫu vẫn giữ truyền thống học hầu giá Lục Phủ Tôn Ông, dẫu không phổ biến như các giá Cô, giá Cậu. Việc truyền dạy các giá này thể hiện sự gìn giữ trọn vẹn hệ thống thần linh của tín ngưỡng Tứ Phủ – không bỏ sót những bậc hiển linh âm thầm phụng sự.
Tín ngưỡng chuyển hóa trong môi trường đô thị
Trong thời đại mà nhiều người trẻ rời xa làng quê, sống và làm việc ở thành thị, tín ngưỡng thờ Lục Phủ trong Tứ Phủ cũng dần chuyển mình để phù hợp hơn. Nhiều gia đình lập ban thờ nhỏ tại nhà, thỉnh tượng hoặc bài vị các Quan lớn như Quan Điều Thất, Quan Đệ Bát, Quan Bắc Quốc… để tưởng nhớ và cầu bình an.
Một số thanh đồng trẻ vẫn chọn hầu đủ các giá Lục Phủ Tôn Ông, coi đây là cách thể hiện sự tôn trọng và thành tâm với toàn bộ hệ thống thần linh, không phân biệt vị trí cao – thấp, nổi tiếng hay ít được biết đến.
Trong các lễ đàn tại phủ chính, việc thỉnh mời Lục Phủ Tôn Quan cũng được chú trọng hơn, nhất là khi thực hiện các lễ trình đồng mở phủ, xin căn, trả căn hay hóa giải nghiệp quả. Điều này cho thấy các ngài vẫn giữ vai trò quan trọng, là “những người giữ sổ”, người minh xét công tội – góp phần duy trì đạo lý âm dương công bằng.
Gắn bó với đời sống qua truyền thống và văn hóa tâm linh
Ngoài không gian tín ngưỡng, hình ảnh các vị Quan lớn trong đạo Mẫu cũng đi vào ca hát chầu văn, tranh thờ, tượng thờ và cả văn hóa dân gian. Những khúc hát văn về Quan Đệ Lục, Quan Điều Thất, Quan Triệu Tường… vẫn được lưu truyền, biểu diễn trong các lễ hội lớn như: lễ hội Phủ Dầy (Nam Định), đền Đồng Bằng (Thái Bình), phủ Tây Hồ (Hà Nội), hay các nghi lễ lên đồng trải dài khắp Bắc – Trung – Nam.
Tượng gỗ hoặc bài vị Lục Phủ Tôn Ông được nhiều nghệ nhân làng nghề như Sơn Đồng chế tác, góp phần bảo tồn vẻ đẹp tạo hình linh thiêng – trang nghiêm mà dân gian dành cho các ngài. Không chỉ là tượng thờ, đó còn là biểu tượng của niềm tin, của đạo lý hiếu trung mà người Việt luôn hướng về.
Dẫu thời gian có đổi thay, lòng người có lúc ngả nghiêng trước nhịp sống hiện đại, nhưng một khi còn khói hương dâng lên đền phủ, còn những lời văn chầu ngân vang nhắc tên các Quan lớn Lục Phủ Tôn Ông, thì đạo lý và tín ngưỡng ấy vẫn sẽ sống mãi cùng dân tộc.
Giữ gìn tín ngưỡng Lục Phủ Tôn Ông – Gìn giữ hồn Việt trong từng nén hương
Lục Phủ Tôn Ông không chỉ là những vị quan lớn trong hệ thống thần điện Tứ Phủ, mà còn là biểu tượng cho đức trung nghĩa, sự tận tụy và âm thầm phụng sự vì dân vì nước. Dẫu không phải lúc nào cũng được nhắc đến đầu tiên trong tín ngưỡng thờ Mẫu, nhưng các ngài vẫn lặng lẽ hiện diện, vẫn giữ vai trò bền bỉ trong đời sống tâm linh của bao thế hệ người Việt.
Việc thờ phụng Lục Phủ Tôn Quan là cách để chúng ta:
- Ghi nhớ công lao những bậc tiền nhân có thật trong lịch sử và truyền thuyết.
- Học theo đạo lý sống trung hậu, tận tâm, hành thiện âm thầm không cầu báo đáp.
- Gìn giữ một phần quan trọng trong cấu trúc tín ngưỡng Tứ Phủ – di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam đã được thế giới công nhận.
Ngày nay, trong mỗi nén hương dâng lên phủ Mẫu, phủ Cha hay trong những nghi lễ hầu đồng, khi tiếng văn chầu cất lên thỉnh mời Lục Phủ Tôn Ông, cũng là lúc tâm hồn người Việt được kết nối với cội nguồn, với những giá trị đạo đức truyền đời từ cha ông để lại.
Gìn giữ tín ngưỡng Lục Phủ Tôn Quan không chỉ là gìn giữ nghi lễ, mà là gìn giữ chính linh hồn Việt – nơi lòng trung được đặt lên hàng đầu, nơi chữ nghĩa sống trong từng lễ cúng, từng câu văn, từng ánh mắt ngước nhìn ban thờ với tất cả lòng thành.
Nếu bạn đang tìm hiểu để bài trí không gian thờ tự trang nghiêm, đầy đủ các ban thờ Tứ Phủ – Ngũ Vị – Lục Phủ, hãy đến với Đồ thờ Sơn Đồng – Cơ sở Chí Trung:
- 📍 Xưởng sản xuất – trưng bày: Thôn Đồng, xã Sơn Đồng, huyện Hoài Đức, Hà Nội
- 📞 Hotline: 0961 686 978
- 📧 Email: dothosondong86@gmail.com
- 🌐 Website: https://dothosondong86.com